رویکرد جهان به انرژی پاک در سال ۲۰۲۵

طبق گزارش World Energy Investment 2025، سرمایه‌گذاری جهانی در حوزه انرژی در سال ۲۰۲۵ به حدود ۲.۲ تریلیون دلار خواهد رسید. این سرمایه‌گذاری عمدتاً در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، شبکه‌های هوشمند، ذخیره‌سازی انرژی، سوخت‌های کم‌کربن، بهره‌وری انرژی و برق‌رسانی انجام می‌شود. چنین حجمی از سرمایه‌گذاری نشان‌دهنده‌ این است که علی‌رغم چالش‌های سیاسی و اقتصادی، گذار به انرژی پاک یک روند بازگشت‌ناپذیر جهانی است.

در این مطلب از مجله انرژی مهرسان از روندهای تصمیم‌گیری در زمینه فناوری انرژی در کشورهای مختلف خواهیم گفت.

امنیت، هزینه و اشتغال

در بسیاری از کشورها، انتخاب و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های انرژی بیشتر با هدف امنیت انرژی، هزینه و سیاست‌های صنعتی شکل می‌گیرد تا فقط کربن‌زدایی؛ مخصوصاً کشورهایی که واردکننده‌ بزرگ انرژی هستند، به‌دنبال راه‌حل‌هایی هستند که هم وابستگی‌شان به واردات کاهش یابد و هم فرصت‌های شغلی و صنعتی جدید ایجاد شود؛ به همین دلیل حتی اگر اولویت اصلی «کاهش انتشار کربن» نباشد، باز هم سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک به سرعت در حال رشد است.

برای مثال، چین سرمایه‌گذاری عظیمی در تجدیدپذیرها، ذخیره‌سازی انرژی، باتری‌ها، خودروهای برقی و انرژی هسته‌ای انجام داده تا وابستگی‌اش به واردات نفت و گاز کمتر شود و همزمان رهبری فناوری‌های نو را در دست بگیرد.

اروپا پس از بحران انرژی با روسیه، به شدت روی انرژی‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی مصرف سرمایه‌گذاری کرد. در آمریکا هم سیاست‌های تازه‌ای در حال اجراست تا زنجیره‌های تأمین دوباره به داخل کشور منتقل شوند. این نشان می‌دهد که انرژی فقط یک موضوع زیست‌محیطی نیست، بلکه موضوعی امنیتی و اقتصادی است.

کربن‌زدایی

امروزه امنیت انرژی و هزینه در اولویت بالاتری قرار گرفته، اما کاهش انتشار کربن همچنان از مهم‌ترین اهداف سیاست‌گذاران و شرکت‌هاست. طرح‌های تجاری امروز واقع‌بینانه‌تر شده‌اند و جدول زمانی برخی پروژه‌ها طولانی‌تر است، ولی تعهد به کربن‌زدایی همچنان بسیار قوی باقی مانده است. حتی شرکت‌های سنتی نفت و گاز هم به دنبال راه‌هایی برای کاهش انتشار هستند.

نکته مهم دیگر این است که تمرکز فقط روی هدف‌های بلندمدت مثل ۲۰۵۰ نیست، بلکه بر کاهش آلودگی‌های محلی «اینجا و اکنون» تأکید بیشتری می‌شود. یعنی جوامع و دولت‌ها بیش از گذشته حساس شده‌اند که تولید و مصرف انرژی به حداقل آلودگی محلی برسد تا شرکت‌ها «مجوز اجتماعی» برای ادامه فعالیت داشته باشند. در واقع، مسئله صرفاً آینده‌ دور نیست، بلکه پاسخ به دغدغه‌های روزمره مردم است.

سلطه چین

چین امروز بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار انرژی پاک در جهان است؛ به تنهایی تقریباً به اندازه اتحادیه اروپا و آمریکا با هم سرمایه‌گذاری می‌کند. این سرمایه‌گذاری‌ها شامل صدها میلیارد دلار در تجدیدپذیرها، ذخیره‌سازی انرژی، انرژی هسته‌ای و تولید تجهیزات است. سیاست‌های صنعتی چین باعث شده نه‌تنها تقاضای داخلی شکل بگیرد، بلکه زنجیره‌های تولید و تأمین جهانی هم تحت سلطه این کشور قرار بگیرد.

چین از توربین‌های بادی و پنل‌های خورشیدی گرفته تا باتری‌ها و الکترولایزرهای هیدروژن، سهم غالب دارد. این سرمایه‌گذاری‌ها هم اقتصاد چین را متحول کرده و هم موقعیت سیاسی این کشور را در سطح جهانی تقویت کرده است. به‌همین‌دلیل بسیاری بر این باورند آینده انرژی پاک، بدون نقش محوری چین، قابل تصور نیست.

صعود هند

هند با سرعتی چشمگیر در حال تبدیل شدن به یک قدرت بزرگ انرژی پاک است. این کشور هدف‌گذاری کرده بود تا سال ۲۰۳۰، ۴۰٪ ظرفیت نصب‌شده‌اش از انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین شود، اما ۹ سال زودتر به این هدف رسید.

این یک دستاورد استثنایی است که نشان می‌دهد هند می‌تواند در انتقال انرژی الگو باشد. برای تداوم این مسیر، دولت مرکزی و ایالت‌ها سیاست‌هایی مانند مشوق‌های تولید داخلی و الزامات استفاده از انرژی پاک را اجرا کرده‌اند.

شرکت‌های بزرگ هندی هم پروژه‌هایی در ابعاد عظیم کلید زده‌اند. مثال بارز آن مجتمع گیگا انرژی دیرُوبای آمبانی (Dhirubhai Ambani Giga Energy Complex) است که قرار است در سال ۲۰۲۶ افتتاح شود و بزرگ‌ترین مجموعه تولیدی جهان در حوزه انرژی پاک باشد؛ با ۱۰ گیگاوات پنل خورشیدی، ۱۰۰ گیگاوات‌ساعت ذخیره‌سازی باتری و ۳ گیگاوات الکترولایزر هیدروژن. این مجموعه چهار برابر بزرگ‌تر از گیگافکتوری تسلا خواهد بود. چنین پروژه‌هایی هند را به بازیگری کلیدی در انرژی‌های آینده تبدیل می‌کند.

عطش هوش مصنوعی

رشد انفجاری هوش مصنوعی باعث افزایش شدید مصرف برق مراکز داده شده است. طبق برآورد آژانس بین‌المللی انرژی، مصرف برق مراکز داده تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۹۴۵ تراوات‌ساعت می‌رسد، یعنی بیش از کل مصرف برق کشور ژاپن امروز.

اما این رشد با چالش‌های بزرگ زیرساختی روبه‌روست: اتصال به شبکه‌ها بسیار زمان‌بر است (۴ تا ۸ سال برای احداث خطوط انتقال جدید) و تجهیزات تولید برق نیز با صف‌های تحویل چند ساله مواجه‌اند. همین موضوع می‌تواند باعث تأخیر در ۲۰٪ از پروژه‌های مراکز داده شود.

از همین حالا دسترسی به برق مهم‌ترین عامل انتخاب مکان مراکز داده شده، حتی مهم‌تر از نزدیکی به فیبر نوری. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ حدود یک‌سوم مراکز داده کاملاً با نیروگاه‌های درون‌سایتی خودشان کار کنند و از شبکه‌های عمومی جدا شوند.

نکته جالب این است که اگرچه تأمین برق اولویت اصلی است، اما ۹۵٪ شرکت‌ها همچنان اهداف پایداری و کاهش کربن را جدی دنبال می‌کنند. این یعنی رشد AI و دیجیتال‌سازی، نه تنها نیاز به برق بیشتر دارد بلکه فشار بر انرژی پاک را هم افزایش خواهد داد.

راه‌حل‌های انرژی پاک تضمین آینده سبز برای ایران

انجمن اقتصاد جهانی (World Economic Forum) بر این باور است که هیچ فناوری واحدی قادر به حل چالش گذار انرژی نیست. راه‌حل ترکیبی لازم است: از ذخیره‌سازی انرژی و انرژی هسته‌ای پیشرفته گرفته تا سوخت‌های پاک، هیدروژن و حذف کربن. برای سرعت بخشیدن به این روند، همکاری بین کشورها، صنایع و شرکت‌ها ضروری است.

تجربه‌ کشورهایی مثل چین، اروپا، آمریکا و هند نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک فقط یک اقدام زیست‌محیطی نیست، بلکه یک استراتژی امنیتی و اقتصادی است.

در ایران، کشوری با ظرفیت بالای خورشید و باد، وابستگی اقتصادی ما به صادرات نفت و گاز، اقتصاد را در برابر تحریم‌ها و نوسانات جهانی آسیب‌پذیر کرده است. سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار، به توسعه فناوری داخلی، کاهش آلودگی هوا و امنیت انرژی کشور کمک کند. همچنین، توسعه نیروگاه‌های خورشیدی و بادی و سرمایه‌گذاری در ذخیره‌سازی انرژی (باتری و هیدروژن سبز) می‌تواند ایران را به یک صادرکننده انرژی پاک در منطقه تبدیل کند.

اگر امروز در ایران به سمت انرژی‌های پاک حرکت کنیم، نه‌تنها از فرصت‌های جهانی عقب نمی‌مانیم، بلکه می‌توانیم با تکیه بر منابع طبیعی بی‌نظیر، به یک قدرت منطقه‌ای در انرژی‌های نو تبدیل شویم. این مسیر نیازمند سرمایه‌گذاری جدی بخش خصوصی و دولتی، سیاست‌های حمایتی شفاف و همکاری دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان است.

سرمایه‌گذاران می‌توانند پروژه‌های خورشیدی، بادی و ذخیره‌سازی را به‌عنوان فرصت‌های سودآور بلندمدت ببینند. سیاست‌گذاران باید مشوق‌ها و چارچوب‌های قانونی برای رشد این صنعت ایجاد کنند. کارآفرینان و شرکت‌های فناور می‌توانند روی تولید تجهیزات داخلی مثل پنل خورشیدی، باتری و الکترولایزر متمرکز شوند.

ایران می‌تواند با یک عزم ملی، جایگاهی مشابه چین و هند در منطقه پیدا کند و آینده انرژی خود را ایمن، پاک و پایدار بسازد.

مهرسان نوین پارس در زمینه‌ اجرای پروژه‌های EPC و تأمین تجهیزات پیشرفته از برندهای پیشرو آماده همکاری با شماست.

✅ تأمین پنل‌های خورشیدی، اینورترها و سازه‌های ردیاب
✅ اجرای پروژه‌های EPC نیروگاه‌های خورشیدی و ترکیبی ماینینگ
✅ مشاوره تخصصی برای طراحی سیستم‌های با راندمان بالا و پایدار

با یک تماس ساده می‌توانید پروژه خود را به سطح استاندارد جهانی برسانید و از تجربه موفق پروژه‌های صنعتی بهره‌مند شوید.

منابع:

https://www.weforum.org/stories/2025/09/the-top-5-energy-technology-trends-of-2025/

https://www.iea.org/data-and-statistics/charts/global-investment-in-clean-energy-and-fossil-fuels-2015-2025